Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και πιο συχνά από συνανθρώπους μας να λένε: «έπαθα πανικό» ή «έπαθα κρίση πανικού». Πότε όμως μια τέτοια κατάσταση αποτελεί κυριολεκτικά μια κρίση πανικού και πότε μιλάμε για διαταραχή;
Το 3,5% του γενικού πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή του θα αναπτύξει διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία. Η διαταραχή πανικού δεν αναφέρεται σε μια μεμονωμένη κρίση που έπαθε κάποιος μια φορά, αλλά σε μια επαναλαμβανόμενή κατάσταση που έχει σημαντική επίδραση στη ζωή και την καθημερινότητα του ατόμου.
Ο πανικός είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από άγχος, ανησυχία και φόβο. Συνήθως έχει μικρή διάρκεια (10-15 λεπτά το πολύ) και συνοδεύεται από ξαφνική κορύφωση μιας κατάστασης άγχους, φόβου και ανησυχίας που οδηγούν σε σκέψεις απώλειας του ελέγχου, επερχόμενου θανάτου ή τρέλας.
Ο φόβος αποτελεί ένα άκρως φυσιολογικό συναίσθημα που σκοπό έχει να μας προφυλάξει, ενεργοποιώντας κάποια αντίδραση (μάχη ή φυγή). Όταν ενεργοποιείται ο συγκεκριμένος μηχανισμός, ο εγκέφαλος στέλνει μήνυμα σε κάποιους νευρώνες και ουσίες όπως αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη απελευθερώνονται με αποτέλεσμα να προκαλούνται διάφορες σωματικές μεταβολές στον οργανισμό μας.
Οι κρίσεις πανικού αποτελούν προϊόν άγχους, φόβου και ανησυχίας και τα κυριότερα συμπτώματα τους είναι τα παρακάτω:
- Εφίδρωση
- Ταχυπαλμία
- Τρέμουλο
- Πόνος στο στήθος
- Αίσθηση ότι τα πράγματα γύρω μου δεν είναι αληθινά.
- Αίσθηση ότι απομακρύνομαι από τον εαυτό μου
- Γρήγορη και επιπόλαιη αναπνοή (ταχύπνοια)
- Ναυτία, κόμπος στο στομάχι
- Ζάλη, αστάθεια, λιποθυμία
- Μυρμηγκιάσματα
- Εξάψεις ή κρυάδες
- Φόβος θανάτου
- Φόβος απώλειας του ελέγχου/ τρέλας
Πολλές φορές, οι παραπάνω μεταβολές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, παρερμηνεύονται ως κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, με αποτέλεσμα το άτομο να κάνει αρνητικές σκέψεις (χάνω τον έλεγχο, θα πεθάνω, τρελαίνομαι κα). Πολλοί άνθρωποι μάλιστα, ερμηνεύουν μια κρίση πανικού σαν ένα καρδιακό επεισόδιο.
Όταν κάποιος βρίσκεται κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, αφενός βιώνει μια εξαιρετικά δυσάρεστη και τρομακτική εμπειρία, αφετέρου κυριεύεται και από το αίσθημα ότι θα «γίνει ρεζίλι» με αποτέλεσμα να απειλείται και ο κοινωνικός του εαυτός. Το αίσθημα αυτό κάνει συχνά τους ανθρώπους να ανησυχούν με το παραμικρό μετά από μια κρίση, φοβούμενοι ότι θα το ξαναπάθουν. Το παραπάνω, συχνά λειτουργεί σαν φαύλος κύκλος και κάνει τους ανθρώπους να έχουν νέες κρίσεις πανικού. Από την άλλη, αν ο άνθρωπος κατανοήσει ότι τα συμπτώματα που έχει, αποτελούν προϊόν άγχους και φόβου, οι κρίσεις πανικού δεν εξελίσσονται (ατελείς κρίσεις).
Για τον ίδιο λόγο, πολλοί άνθρωποι που έχουν πάθει κρίση πανικού, τροποποιούν ανάλογα τη ζωή και τη συμπεριφορά τους για να αποφύγουν να ξαναπάθουν κρίση, με αποτέλεσμα συχνά να αποφεύγουν κοινωνικές δραστηριότητες ή να ζητούν συνοδεία όταν φεύγουν από το σπίτι, καταλήγοντας σε κάποιες περιπτώσεις σε αγοραφοβία.
Για την διάγνωση διαταραχής πανικού σε κάποιο άτομο, πρέπει να αποκλειστούν αρχικά οργανικοί παράγοντες που ενδεχομένως να σχετίζονται με τη φυσική υγεία του ατόμου, ενώ για την αντιμετώπιση της, η ψυχοθεραπεία αποτελεί μια αποτελεσματική λύση.
Αυτό που είναι εξαιρετικά σημαντικό, είναι το άτομο να αναζητήσει βοήθεια προκειμένου να εντοπίσει τις ουσιαστικές αιτίες των κρίσεων, οι οποίες συχνά οφείλονται σε βαθύτερες ενδοψυχικές συγκρούσεις, παρά να υιοθετήσει μια αποφευκτική συμπεριφορά προσπαθώντας να μειώσει τα ερεθίσματα που θεωρεί οτι πιθανόν να προκαλέσουν εκ νέου μια κρίση.
