Η αυτοεκτίμηση είναι ένας όρος που περιγράφει το πώς κανείς νιώθει και τι σκέφτεται για τον ίδιο του τον εαυτό. Αποτελεί μια έννοια τεράστιας σημασίας καθώς οι όποιες κρίσεις αυταξίας, σηματοδοτούν τον τρόπο που ένας άνθρωπος λειτουργεί και ορίζει τον εαυτό του.
Η αυτοεκτίμηση αποτελεί ένα σπουδαίο ψυχικό εφόδιο για τα παιδιά, καθώς οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση νιώθουν περισσότερη αισιοδοξία και ικανοποίηση από τη ζωή, είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιάσουν κατάθλιψη, αντιμετωπίζουν με ανθεκτικότητα τις δυσκολίες της ζωής και μπορούν να δώσουν απλόχερα αγάπη και φροντίδα στους άλλους.
Όλα τα παιδιά έχουν ένα έμφυτο επίπεδο φυσικής αυταξίας και αυθόρμητης αυτοαποδοχής, τα οποία όμως στην πορεία της ζωής τους υπόκεινται υπό αμφισβήτηση και στρεβλώνονται μέσα από το οικογενειακό ή/και κοινωνικό περιβάλλον που το παιδί ζει και λειτουργεί.
Τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι κοινωνικά και ενθουσιώδη, έχουν πολλούς φίλους, είναι περισσότερο ανεξάρτητα, έχουν μάθει να αυτό-επιβραβεύονται, δεν φοβούνται μήπως κάνουν λάθος ενώ αντέχουν στις ματαιώσεις. Αντίθετα, τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως είναι υπερβολικά συνεσταλμένα, δεν κάνουν εύκολα φίλους, ούτε αποφασίζουν να κάνουν νέα πράγματα, αμφιβάλλουν συνεχώς για τον εαυτό και τις ικανότητες τους και νιώθουν πολύ εύκολα απόρριψη.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση στα παιδιά, πέραν των άμεσων αρνητικών συνεπειών στη συμπεριφορά του παιδιού λειτουργεί και σαν ένας φαύλος κύκλος. Όσο περισσότερο αποφευκτικό είναι ένα παιδί θεωρώντας ότι δεν θα τα καταφέρει, τόσο περισσότερο αποσύρεται και σκεπτόμενο ότι δεν είναι αρκετά ικανό, δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να προσπαθήσει περισσότερο. Έτσι «κρατά τον εαυτό του πίσω» και δεν δοκιμάζει νέα πράγματα ούτε προσπαθεί για νέα επιτεύγματα.
Οι γονείς και η οικογένεια παίζουν ένα σπουδαίο ρόλο στο χτίσιμο της αυτοεκτίμησης των παιδιών. Πέραν όμως του κρίσιμου ρόλου των γονέων, τα δεδομένα της κοινωνίας μας σήμερα δημιουργούν ατελείωτες προκλήσεις. Η κοινωνία συντελεί σε μεγάλο βαθμό στην απαξίωση της διαφορετικότητας μέσω των ΜΜΕ ή/και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τα οποία προβάλλουν ασταμάτητα αρνητικά μηνύματα σε σχέση με το τι είναι τελικά αυτό που «αξίζει», απορρίπτοντας την όποια διαφορετικότητα, ως αδυναμία.
Μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα, τα παιδιά βιώνουν την ισχυρή απαίτηση της κοινωνίας να αποδώσουν τα μέγιστα και να εξομοιωθούν ως μελλοντικοί ενήλικες με όχι πάντα υγιή πρότυπα – καταστάσεις από τις οποίες είναι σχεδόν αδύνατο να βγουν αλώβητα.
Για το λόγο αυτό, οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει ενισχύουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών, προκειμένου να θωρακίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο, τη θετική τους αυτό-εικόνα.
Κάποια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να χτίσουν υψηλή αυτοεκτίμηση είναι:
- Να τα επαινούμε και να τα ενθαρρύνουμε για τις προσπάθειες και τα επιτεύγματα τους – ακόμη και τα μικρά.
- Να τα αποδεχόμαστε όπως είναι – αποφεύγοντας τις όποιες επικρίσεις.
- Να αποφεύγουμε τα συγκρίνουμε.
- Να συζητάμε μαζί τους για την διαφορετικότητα και την αποδοχή.
- Να μιλήσουμε μαζί τους για την ουσιαστική έννοια της επιτυχίας και της αποτυχίας και το πώς μερικές φορές τα λάθη και οι αποτυχίες μας βοηθούν να εξελιχθούμε.
- Να μάθουν να έχουν υπομονή – τα επιτεύγματα κάποιες φορές καθυστερούν.
- Να μην γελοιοποιούμε τα όνειρα τους.
- Να τα ενθαρρύνουμε να παίρνουν πρωτοβουλίες και να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους με μικρά κάθε φορά βήματα.
- Να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τα συναισθήματα τους.
- Να τους μάθουμε ότι η απόρριψη είναι μέρος της ζωής.
- Να τους μεταλαμπαδεύσουμε τη σημασία της φροντίδας του εαυτού, αποκτώντας υγιής συνήθειες (π.χ. διατροφή, άθληση).
- Να τους ενισχύουμε ώστε να έχουν αυτό-πειθαρχία και να θέτουν τα δικά τους όρια.
- Να τους προτρέπουμε μην φοβούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να γνωρίσουν νέα πράγματα.
- Να τους παροτρύνουμε στην υιοθέτηση σωστών προτύπων.
- Να είμαστε ενεργοί στη ζωή και την καθημερινότητα τους, και να συζητάμε μαζί τους κάθε προσπάθεια, επίτευγμα ή αποτυχία, ενθαρρύνοντάς τους.
- Να τους διδάξουμε τη σημασία των αξιών στη ζωή (ειλικρίνεια, δοτικότητα, σεβασμός, υπομονή, συμπόνια, συγχώρεση κα)
Και πάνω από όλα θυμηθείτε πως για να μπορέσουν τα παιδιά να αποδεχτούν και να αγαπήσουν τον εαυτό τους, πρέπει πρώτα από όλα να βιώσουν την αποδοχή από τους γονείς τους. Επειδή η αποδοχή αποτελεί κατά κύριο λόγο μια βιωματική εμπειρία, αποδεχτείτε τα παιδιά σας δίχως όρους. Απελευθερώστε τα από το άγχος του να αποδεικνύουν συνέχεια κάτι για να κερδίσουν την αγάπη και την αποδοχή σας. Βοηθήστε τα να αισθανθούν σημαντικά και να νιώσουν ασφαλή να εξερευνήσουν τη ζωή, κάνοντας τα δικά τους όνειρα για το μέλλον.
